باروری ابر ها
در سال های گذشته، بحران کمبود آب دردورترین نقاط جهان چنان خودرا به رخ کشیده که برخی اندیشمندان و پژوهشگران از احتمال بروز جنگ های قرن بیست و یکم، نه بر سر نفت یا زمین، بلکه بر سر منابع آب شیرین سخن گفته اند. منابعی که نه فقط مایۀ حیات تمامی جانداران بلکه موجب توسعه و عامل رونق اقتصادی و صنعتی در جوامع امروزی اند و تمدن های مبتلا به معضل کم آبی را به راستی ناتوان و گرفتار می سازند. این معضل در یکی از خشک ترین مناطق جغرافیایی جهان یعنی منطقۀ خاورمیانه و شمال افریقا، محسوس تر و ملموس تر است و ایران نیز به واسطۀ قرار گرفتن در این منطقه، مستعد ابتلا به بحران کم آبی است.
تاریخچه باروری ابر ها درجهان
باروری ابرها به‌عنوان متداول ترین و بهترین روش شناخته‌شده برای معتدل کردن آب و هوا است. به عبارت دیگر باروری ابرها روشی جدید برای تأثیرگذاری بر روی ابرهای طبیعی است که در آن با استفاده از مواد شیمیایی آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف گرفته می‌شود.
تأثیر بارورسازی ابرها برای اولین‌باردرتاریخ ۱۲ژولای ۱۹۴۶ میلادی در آزمایشگاه تحقیقاتی شرکت جنرال الکتریک آمریکا توسط وینسنت شیفر مشاهده شد. او بلورهای یخ خشک با دمای ۷۸- درجه سلسیوس را به داخل ابرهای مصنوعی تولیدشده در اتاقک ابر رها کرد و مشاهده نمود قطره های اَبَرسرد از طریق فرایند انجماد به بلور یخ تبدیل شده و به‌صورت برف در ته اتاقک ابر ریزش نمودند. بدین‌گونه شواهد آزمایشگاهی از بارورشدن ابرها به‌دست آمد. در پی آن در تاریخ ۱۳ نوامبر ۱۹۴۶ هم زمان با این تحقیقات، دکتر لانگمویر برنده جایزه نوبل، یک آزمایش میدانی روی یک ابر پوششی روی کوه گریولاک در شرق شنکتدی متعلق به ایالت نیویورک انجام داد. دمای این ابر که در ارتفاعی حدود ۴۲۷۰ متر از سطح زمین قرار داشت ۲۰- درجه سلسیوس بود. لانگمویر، ۳۶/۱ کیلوگرم یخ خشک را در مسیری خطی با طول حدود ۳ مایل روی این ابر پاشید و مشاهده کرد در مدت ۵ دقیقه تمامی محتوای آب ابر به برف تبدیل شد. برف حاصله در حدود ۲۰۰۰ پا زیر ابر ریزش نمود و به دلیل خشکی هوا قبل از رسیدن به زمین تبخیر شد. پس از استفاده از دانش باروری ابرها به‌عنوان یک فناوری جدید با کاربردهای عملی، لانگمویر تا زمان مرگش در تاریخ ۱۹۵۷، بر روی گسترش این فناوری به‌منظور حاصل شدن آب بیشتر از آسمان برای تبدیل مناطق مستعد خشک و بی‌حاصل جنوب‌غربی ایالات متحده امریکا به مراتع سرسبز و زمین‌های کشاورزی تلاش‌های بی شماری انجام داد. سازمان تحقیقات صنعتی و علمی استرالیا نیز در فوریه ۱۹۴۷ پس از اجرای عملیات باروری ابرها گزارش کرد «اولین‌مورد باران ساخته دست بشر در نزدیکی بسارست رخ داده است.»
باروری ابرها در ایران
قبل از انقلاب اسلامی
پروژه‌های باروری ابرها در ایران ابتدا توسط وزارت نیرو از سال ۵۳ الی ۵۷ با همکاری یک شرکت کانادایی و با استفاده از یک فروند هواپیما و تعدادی ژنراتورهای زمینی تصعید کننده یدیدنقره بر روی حوزه آبریز سد کرج و جاجرود انجام شد.
بعد از انقلاب اسلامی
باروری ابرها طی سالهای ۶۸ الی ۷۴ بصورت پراکنده و با استفاده از ژنراتورهای زمینی در ارتفاعات شیرکوه یزد به اجرا درآمد. سپس با ابلاغ وزیر وقت نیرو در بهمن ماه ۱۳۷۵، مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها در یزد تاسیس و از سال ۱۳۷۶ رسماً آغاز به کار کرد.
شلیک یدید نقره و تزریق نیتروژن مایع و نصب و راه‌اندازی سه دستگاه رادار هواشناسی آکسوپری و آموزش پرسنل ایرانی در قالب سه گروه عملیات پروازی، رادار و تجهیزات مطالعات و ارزیابی صورت پذیرفت. پس از پایان ۵ دوره اجرای طرح باروری ابرها که با حضور متخصصین روسی به همراه انتقال تکنولوژی وآموزش کارشناسان صورت پذیرفت اولین پروژه اجرای مستقل توسط کارشناسان ایرانی در تابستان ۸۷ در استان گیلان به انجام گرفت. این مرکز از آن زمان تاکنون پروژه‌های متعدد اجرایی و مطالعاتی باروری ابرها در مناطق مختلف کشور به اجرا گذاشته است.
